‘Maestro di Tressa’ (actif à Sienne entre 1215 et 1240)
Le Banquet des Juifs en présence du Crucifix, 1215.
Compartiment latéral du Paliotto del Salvatore benedicente (Le Sauveur bénissant), tempéra et or sur panneau.
Provenance : Église de San Salvatore e Alessandro, Fontebuona della Badia Bardenga (Castelnuovo), près de Sienne.
Sienne, Pinacoteca Nazionale.
Que dit le texte du récit attribué à Athanase le Bibliothécaire (compilé en 872) ?
“Un jour, alors qu’un homme eut invité quelques amis à dîner, il arriva que l’un des convives, avisant la présence d’un crucifix, s’adressa à son hôte en ces termes : ‘D’où vient que tu aies l’effronterie, en tant que Juif, de posséder une telle image dans ta propre maison ?’ L’hôte souhaitant se défendre, déclara innocemment qu’il n’avait pas remarqué cette image. Puis il devînt silencieux. » [1]« Quodam autem die hic cum gentilium suorum quosdam in prandium invitasset, contigit, ut quidarn conviarum sublatis oculis imaginem Christi Domini nostri inspiceret : moxque conversus ad convivatorem : te (inquit) Judaeus cum sis, qua fronte tandem audes hujuscemodi imaginem domi tuae habere ? … Convivator autem seipsum purgare studens affirmabat etiam sancte, se hujuscemodi imaginem … Poursuivre
C’est ce même passage qui est illustré ici, dans la première scène située à gauche du paliotto. Quatre Juifs sont attablés et prennent leur repas. L’un d’eux, barbu, vient de remarquer une image du Christ représentée sur une croix peinte typique du début du XIIIe s. Il la pointe du regard en interpellant son hôte. Celui-ci, assis à ses côtés, se disculpe, ainsi que l’exprime le geste de sa main.
« Est quaedam civitas in Syria, inter terminos Tyri et Sidonis posita, Berytus vocata, Antiochiae vero subdita. In hac urbe innumerabilis multitudo erat hebraeorum quamvis eodem tempore civitas metropolitana obtineret dignitatem. Accidit autem, ut juxta synagogam hebraeorum quae magna valde habebatur, quidam christicola a quodam suscepisset cellulam censumque ei ex a redderet. In qua dum ingressuss esset ad habitandum, iconam Domini nostri Jesu Christi, quam apud se habebat, fixit in pariete contra lectuli sui faciem, quae etiam continebat in se integram Domini staturam. Evoluto denique non parvo temporis spatio, jam praelibatus deicola perquirere studuit in alio loco ejusdem urbis spatiosam domum ad habitandum. Quam cum reperisset, tollens cuncta, quae ad se pertinere videbantur, egressus est de cellula. Domini autem providentia id agente, Jesu Christi Domini nostri iconam ibi neglectam reliquit. Hoc autem Domini occulto peractum est consilio, qui vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire, ut ostenderet cunctis se colentibus suorum miraculorum virtutem a increpationem impiorum firmamentum quoque suorum fidelium. Factum est autem post haec, ut hebraeus quidam eamdem cellulam susciperet ad habitandum. Quam ingressus cum suis omnibus coepit habitare in ea, minime contemplatus locum illum qui Dominicam iconam apud se retinebat absconditam. Die vero quodam idem hebraeus de suis contubernalibus invitabit unum ad prandium. Epulantibus illis elevavit hebraeus, qui invitatus fuerat, oculos et vidit in interiori loco cellulae jus iconam Dominicam parieti connexam. Tunc vehementi furore exardescens coepit fremere dentibus adversus eum, qui ipsum convocaverat dicens: Tu hebraeus cum sis, quomodo apud te Jesu illius Nazareni iconam habes repositam? Convicia quoque et opprobria tanta adversus Dominum Salvatorem emisit, quanta nec aures fidelium sufferre possunt, nec nos scriptis tradere praesumimus ob injuriam nostri Redemptoris. Judaeus vero, qui illum malevolum convocaverat ad prandium, satisfacere illi cupiens sacramentis terribilibus profitebatur se aliquando minime quam praemostrabat vidisse iconam. Ad haec qui invitatus fuerat siluit. Finito autem convivio abscessit et abiit ad summos sacerdotes et principes et dixit eis: Notum vobis sit quoniam hebraeus ille talis Jesu Nazareni iconam apud se retinet clanculo […]», Athanasii Archiepiscopi Alexandrini, De passione imaginis, op. cit., coll. 813-814.
Notes
1↑ | « Quodam autem die hic cum gentilium suorum quosdam in prandium invitasset, contigit, ut quidarn conviarum sublatis oculis imaginem Christi Domini nostri inspiceret : moxque conversus ad convivatorem : te (inquit) Judaeus cum sis, qua fronte tandem audes hujuscemodi imaginem domi tuae habere ? … Convivator autem seipsum purgare studens affirmabat etiam sancte, se hujuscemodi imaginem hactenus non vidisse : atque ita qui invitatus erat, tacuit. » Texte édité dans G. D. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, XIII, cols 24-32, Florence-Venise, 1559 puis 1598 ; repris dans Jacques-Paul Migne, Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca, vol. 28, Paris, J.-P. Migne, 1839, col. 814. Traduction de l’extrait dans Michele Bacci, « The Berardenga Antependium and the Passio Ymaginis Office », Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, Vol. 61. (1998), pp. 1-16. |
---|
Vous devez vous connecter pour laisser un commentaire.